به گزارش خانه خبر گیتی پسند، لوله های چند لایه تلفیقی که در ایران تحت عنوان پنج لایه شناخته می شود، از سال 1379 شروع به تولید شده است، این لوله ها به دلیل فقدان استاندارد ملی تا سال 1390، به طور عمده تحت استاندارد آمریکایی ASTM تولید می شد.
این لوله ها برای نخستین بار در آبان ماه سال 1379 در گروه صنایع گیتی پسند تولید و سپس سایر تولیدکنندگان ایرانی با توجه به استقبال بازار رو به تولید لوله های پنج لایه تلفیقی آوردند.
با توجه به اهمیت الزامات استاندارد لوله های پنج لایه تلفیقی، از سال 1390 سازمان ملی استاندارد اقدام به تدوین این استاندارد نمود که در فرآیند تدوین این استاندارد سید وحید شریعت ، به عنوان یکی از کارشناسان فنی و مدیر کنترل کیفی شرکت آتی لوله سپاهان همکاری قابل توجهی داشت.
به همین منظور با گذشت نزدیک به 6 سال از آن زمان با وی به گفت و گو نشستیم تا الزامات استانداردهای لوله پنج لایه و مندرج بر روی محصول را با ایشان بازخوانی کنیم.
آقای شریعت در خصوص فرآیند تدوین استاندارد لوله های پنج لایه تلفیقی توضیحاتی را ارائه کنید؟
پس از تولید لوله های پنج لایه در ایران تلاش های زیادی برای تدوین استاندارد ملی این محصول صورت پذیرفت که در نهایت با یک تاخیر 10 ساله و در پانصد و سی امین اجلاس کمیته ملی استاندارد در پنجم خرداد ماه سال 1389، این استاندارد تصویب و تحت شماره 12753 بر روی سایت سازمان ملی استاندارد جهت استفاده قرار گرفت .
نکته بسیار مهم در زمان تدوین این استاندارد استفاده تشویقی از آن بود ، یعنی به عبارتی تولید کنندگان ملزم به استفاده از آن نبودند اما در سال 1390 مطابق مصوبه دولت وقت این محصول در طرح " تجا " قرار گرفت و این استاندراد اجباری اعلام شد .
پس از اجرایی شدن این استاندارد با توجه به ضعف هایی که در آن بود در سال 1392 و در انجمن کنترل کیفیت استان اصفهان کمیته لوله و اتصالات موارد مطرح و مقدمات اصلاح استاندارد فراهم گردید .
اصلاح این استاندارد به طور رسمی از ابتدای سال 1393 آغاز و با توجه به اهمیت این محصول تا انتهای سال 1394 به طول انجامید و در نهایت در 12 اسفند ماه این سال و در هزار و چهار صد و شصت و پنجمین اجلاسیه کمیته ملی شیمیایی و پلیمر مورد تصویب قرار گرفته و در اختیار همگان قرار گرفت .
سایر استانداردهای موجود در این زمینه به ویژه استانداردهای خارجی چه تکلیفی خواهند داشت؟
این لوله ها به دلیل نبود استاندارد ملی تا سال 1390 به طور عمده تحت استاندارد آمریکایی ASTM تولید میشد ، این در حالی است که برای تولید آن می توان از استانداردهای دیگری مثل DVGW,DIN,KIWA,UNI و ...نیز استفاده کرد.
به طور عمده لوله های پنج لایۀ تولید شده با جوش اورلب یا آلتراسونیک تحت استاندارد ASTM با شماره های F۱۲۸۱,F۱۲۸۲ تولید می شد که تفاوت این دو استاندارد فقط در مواد مورد استفاده در ساختار لوله می باشد، به طوریکه اگر PEX-AL-PEX باشد از استاندارد ASTM F1281 و اگر از خانوادۀ پلی اتیلن باشد مانند PERT - AL - PERT از استاندارد ASTM F1282 استفاده میشد . اما در مورد لوله های با جوش لب به لب، فقط از استاندارد ASTM F 1335 استفاده شده مضافا اینکه نوع مواد مصرفی در این نوع استاندارد مهم نبود.
نکتۀ حائز اهمیت این است که استاندارد F1335 در حقیقت استاندارد مشخصات فنی برای نسبت فشار در لوله های ترکیبی و اتصالات آن برای مصارف دمای بالا می باشد.
آخرین ویرایش این استاندارد مربوط به سال 2004 بوده و در ویرایش های ارائه شده جهت استانداردهای F1281 و F1282 در سال های 2010 و 2011 استانداردF1335 به طور کامل منسوخ شده است و دیگر اعتباری ندارد.
اما پس از اجرایی شدن استاندارد ملی در سال 1390 کلیه تولید کنندگان فقط و فقط بایستی الزامات این استاندارد را رعایت و اجرایی نمایند و ملاک قرار دادن سایر استاندارد ها مجاز نمی باشد .
گفتن این نکته نیز جهت خوانندگان محترم شاید جالب باشد که مرجع اصلی استاندارد ملی ایران استاندارد بین المللی ISO 21003 بوده اما از استاندارد های ASTM F1281 ، ASTM F1282 و SKZ HR 3.12 در تدوین آن استفاده شده و این بدان معنی است که استاندارد ملی ایران در حال حاضر یکی از جامع ترین و بهترین استانداردها در جهت تولید لوله پنج لایه می باشد .
مندرجات چاپ شده بر روی محصول نیز در این خصوص می بایست چه ویژگی هایی داشته باشند؟
یکی از نکات مهمی که هر تولید کننده بایستی رعایت کند الزامات چاپ روی محصول تولیدی برای هر محصولی در ایران مطابق استاندارد ملی مربوطه می باشد .
به طور عمده توسط چاپی که تولید کننده روی محصول خود اجام می دهد که در استاندارد ملی به آن الزامات نشانگذاری میگویند ، تولید کننده شرایط مصرف محصول خود را به مشتری معرفی می نماید ، لوله پنج لایه نیز از این امر مستثنی نبوده و در جدول شمارۀ 10 استاندارد لوله های چند لایه (2-12753) که حداقل الزامات نشانه گزاری است بایستی تاریخ، ساعت، محل ( شمارۀ خط تولید ) و شیفت تولید درج گردد.
در قسمت هدف و دامنۀ کاربرد استاندارد 2-12753 به صراحت بیان شده است که این استاندارد همراه با استاندارد های ملی شمارۀ 1-12753 ، 3-12753 ، 5-12753 و 7-12753 برای لوله های چند لایه و محل اتصال آن ها و ... مورد استفاده قرار می گیرد ، بنابراین مطابق با استاندارد 1-12753 قسمت اصول کلی بند شمارۀ 5 طبقه بندی شرایط کاری به صراحت حداکثر فشار کاری طراحی اعلام شده برای لوله ها چند لایه با هر تکنولوژی تولید 10 بار بوده، لذا هیچ تولید کننده ای اجازه ندارد فشار بیش از 10 بار را روی محصول خود چاپ نماید، بنابر موارد ارائه شده از سال 1390 کلیۀ تولید کنندگان بایستی از شرایط و مقررات استاندارد ملی 12753 تبعیت کرده و بر روی محصول خود در صورت درج آرم استاندارد حداکثر فشار کاربری 10 بار را ثبت نمایند.
در صورت تخطی چه تصمیمی برای تولیدکنندگان اتخاذ می شود؟
در صورتیکه روی محصولی علامت استاندارد درج گردد و موارد اعلام شده جهت الزامات نشانگذاری ( چاپ ) از طرف تولید کننده رعایت نگردد تخطی از الزامات استاندارد ملی ایران بوده که در صورت عدم مغایرت و تکرار طبق قانون منجر به ابطال پروانۀ کاربرد علامت استاندارد ملی می گردد.